Godsdienstkritiek, respect en actieve tolerantie
Feuerbach herlezen
Godsdienstkritiek, respect en actieve tolerantie
Feuerbach herlezen
Jasper Schaaf
Op voorraad
Direct leverbaar uit voorraad
Product omschrijving
Veel mensen voelen zich ongemakkelijk in hedendaagse discussies over religie. Kritisch zijn over religies was vroeger onder socialisten en liberalen niet ongebruikelijk, maar lijkt mensen nu eerder in het conservatieve kamp te plaatsen. Alles maar toestaan is echter ook een oppervlakkige houding, die niet van respect getuigt. Dit boek draait om drie thema's: Godsdienstkritiek, respect en actieve tolerantie.
Wat betreft de godsdienstkritiek wordt de filosoof Ludwig Feuerbach (1804-1872) herlezen. Hij vroeg zich af wat de beweegredenen zijn voor geloof en religie. In zijn filosofie staat niet zozeer het al dan niet bestaan van god centraal, maar eerder de omstandigheden en gevoelens van waaruit mensen vragen om hoop en gerechtigheid. Karl Marx formuleert vanuit deze gedachte zijn maatschappijkritiek.
De verschillende antwoorden op de vraag naar sociale rechtvaardigheid sluiten een respectvolle benadering van principieel andere meningen niet uit. In dit boek wordt aangesloten bij Rosa Luxemburg die zegt: 'Vrijheid is altijd de vrijheid van de andersdenkenden.'
Een dergelijke vrijheid is echter niet vrijblijvend. Kritiek blijft noodzakelijk waar religieuze denkwijzen onderdrukkende vormen aannemen. Daarover moet de discussie gaan, zonder het respect voor andere ideeën op te geven. Dit boek verkent dit lastige spanningsveld dat niet alleen vandaag de dag actueel is, maar dat altijd zal zijn.
SP-Kamerlid Ronald van Raak over dit boek: 'Schaaf stelt dat religieuze tolerantie lang niet altijd getuigt van betrokkenheid, maar vaak een uiting is van gebrek aan interesse. Een democratische samenleving heeft volgens hem behoefte aan een 'actieve tolerantie', waarin we elkaar aanspreken en iedereen verantwoording aflegt.'
Specificaties
Recensies
Tijdschrift voor filosofie, jrg.73 2011
"Schaaf geeft een diepgaande analyse van het gedachtegoed van Feuerbach, Engels en Marx. Hij bevindt zich hier duidelijk op vertrouwd terrein. Ook denkers als Locke en Spinoza passeren de revue, allen even genuanceerd."
(...)
"Godsdienstkritiek, respect en actieve tolerantie is een genuanceerd en geëngageerd boek. Het interessantst is de manier waarop Schaaf filosofen Spinoza, Locke, Hegel, Feuerbach en Marx (samen met Joseph Dietzgen op wie hij ooit gepromoveerde) in het actuele tolerantiedebat betrekt (gedeeltelijk als een antwoord op het populisme)."
Daniël Vande Veire
In: Spanning, april 2011
"De actualiteit van dat debat is natuurlijk gelegen in de kwesties rond immigratie, integratie en islamitisch fundamentalisme die sinds Fortuyn de Nederlandse politiek beheersen. Het siert het Schaaf dat hij dat debat weet te schetsen zonder daarbij direct in te gaan op de tegenwoordig vooral door Wilders aangezwengelde discussie rond de vermeende gevaren van de islam. In plaats daarvan neemt Schaaf een meta-positie in: hij laat zich niet rechtstreeks uit over het gevaar van een religie maar denkt na over hoe het debat daarover beter gevoerd kan worden. Die meta-positie is verfrissend en stelt hem in staat een nieuw licht te werpen op een debat dat in Nederland dreigt te verzanden in een welles-nietes spel tussen de voor- en tegenstanders van Wilders."
(...)
"Verfrissend is ook dat Schaaf zich een belezen filosoof betoont en teruggrijpt op een keur aan grote denkers uit het verleden en heden wier inzichten hij relevant weet te maken voor het hedendaagse debat over de religie. Een leidende rol speelt daarbij voor Schaaf de analyse die Ludwig Feuerbach van godsdienst maakte - een analyse die veel invloed zou hebben op Marx, die uiteraard ook een grote rol speelt in het boek van Schaaf."
(...)
"Kortom, voor socialisten die een verfrissende kijk willen op het debar rond religie, biedt het boek van Schaaf veel interessants, mede omdat hij ook geregeld ingaat op de standpunten van SP'ers in dat debat."
Peter Sas
In: De leeswolf, nr.1 2011
"Vanuit de polen kritiek en passieve tolerantie komt hij tot een actieve tolerantie, waarbij een kritisch gesprek moet kunnen plaatsvinden. Dat die kritiek ver mag gaan en ook inhoudelijke onderwerpen niet moet schuwen, mag duidelijk zijn."
Roel Reubens
In: NBD Biblion, 15 december 2010
"Een abstract boek, wijdlopig, soms ongestructureerd en schetsmatig, flirtend met communistische ideeën, maar ook een verfrissend geluid in de huidige gepolariseerde discussies over bijvoorbeeld de islam. Voor de politiek of filosofisch geënteresseerde liefhebber."
