Met zachte hand
Augustinus over dwang in kerk en maatschappij
Met zachte hand
Augustinus over dwang in kerk en maatschappij
Aurelius Augustinus
Op voorraad
Direct leverbaar uit voorraad
Product omschrijving
Verschenen in de serie: Augustinus-uitgaven
Tientallen jaren leverde Augustinus (354-430) strijd tegen de beweging van de donatisten. Onder de vele teksten die hij tot of tegen de donatisten schreef is er uit de latere periode een belangrijke brief. In deze brief, nummer 185 uit het jaar 417, gaat het eigenlijk niet eens meer over de verschillen in de leer, maar alleen over de vraag: hoe kunnen de donatisten terugkeren in de moederkerk? Natuurlijk, als ze zich bekeren en boete doen voor hun fouten, zijn ze welkom en mogen ze binnenkomen. Maar als ze nu niet willen? Mag de kerk ze dan een zetje in de rug geven? Een beetje dwang uitoefenen?
Brief 185 staat bekend om zijn sleutelwoorden cogite intrare, 'dwing ze binnen te komen'. En staat daarmee model voor een kant van Augustinus' denken waarbij veel moderne mensen zich ongemakkelijk voelen.
Maar wie de brief zorgvuldig leest kan zien dat Augustinus beslist niet als een brute machthebber dwang en geweld verheerlijkt. Integendeel, hij heeft daar een grondige afkeer van. Anderen dwingen is voor hem zeker geen gemakkelijke oplossing, maar een laatste redmiddel. Hij maakt de vergelijking met een huis dat op instorten staat. Daaruit red je wie je kunt, of mensen nu mee willen of niet.
Centraal in Augustinus' denken staat zijn overtuiging dat de kerk, zijn kerk, de universele kerk is. Daar hoort iedereen, 'kaf en koren', in thuis. In laatste instantie moet je mensen dus een zetje in de rug geven in hun eigen belang.
In deze fascinerende tekst wordt duidelijk hoezeer Augustinus worstelt met de kwestie van dwang. Hij haalt er voorbeelden en bijbelteksten bij, spreekt over juridische verwikkelingen, en rakelt de geschiedenis op in het conflict met de donatisten. Maar steeds schrijft hij vanuit een gevoel van christelijke naastenliefde en pastorale zorg. Want het is duidelijk waarop hij uit is: de eenheid van de kerk, als basis voor redding van alle mensen.
Met zachte hand bevat een volledige vertaling van brief 185, de eerste moderne Nederlandse vertaling. De tekst wordt voorafgegaan door een uitgebreid, verhelderend essay over de ontwikkelingsgang van Augustinus' denken over dwang en geweld, waarvan brief 185 de synthese vormt. Zelfs in deze omstreden kwestie van dwang blijkt Augustinus inspirerend te kunnen werken.
Zie tevens:www.vincenthunink.nl
Specificaties
Recensies
In: De Oogst, april 2013
"Het thema wordt door inleider Paul van Geest boeiend uitgewerkt. Hij legt uit dat Augustinus voor zijn tijd genuanceerd dacht over geweld."
(...)
"Ten slotte zijn de dertien gulden regels voor een goede dialoog die Augustinus hanteerde ook nu nog zeer bruikbaar. Hij geeft aan altijd de minste te willen zijn in een gesprek."
Pieter de Boer
In: Trouw, 29 januari 2013
"Paul van Geest, hoogleraar Augustijnse studies aan de VU en in Tilburg. In zijn toelichting op de brief betoogt hij hoe Augustinus, zeker in de context van zijn tijd, zich juist opmerkelijk lang tegen een gewelddadige oplossing van het conflict heeft verzet, omwille van de eenheid van de kerk."
(...)
"De vertaling van Vincent Hunink is tot slot een feest. Hij slaagt erin een stokoude tekst uit een dode taal om te toveren tot levend Nederlands. Wie een woord als 'beoorlogen' zo mooi weet te gebruiken, heeft terecht een prijs van het Letterfonds verdiend."
Marijke Lauwerse
In: NBD Biblion, 23 januari 2013
"De brief, voor het eerst in het Nederlands vertaald in hedendaags, sprankelend Nederlands, toont wederom de kwaliteiten van Augustinus als redenaar."
W.H.J. van Stiphout
In: nd Gulliver, 18 januari 2013
Een belangrijk inzicht dat Van Geest gewonnen heeft, is dat Augustinus nooit geweld tegen heidenen rechtvaardigt. Augustinus was zo fel omdat hij de donatisten niet als broeders in de Heer wilde opgeven. Hij noemde hen 'mali fratres, tamen fratres' (slechte broeders, maar wel broeders). Vooral dat de donatisten overgingen tot het herdopen van voormalige katholieken, deed de kerkvader zeer. De broeders waren zelfs niet langer verbonden in een wederzijdse erkenning van het sacrament van de doop! Augustinus' pijn om het overdopen geeft aan dit boek een actueel randje.
Rien van den Berg
In: Friesch Dagblad, 12 november 2012
"Terecht stellen de auteurs dat Augustinus' verandering van opvattingen niet opportunistisch moet worden verklaard, dus puur is ontstaan om deze Donatisten nu eens goed aan te pakken. Zij is ingebed in de algemene theologische verschuivingen die Augustinus vanaf 400 ondergaat."
Wessel ten Boom
